Aleksander Sołżenicyn to rosyjski powieściopisarz, ur. w 1918, zm. w 2008 r.
Studiował matematykę, był także słuchaczem Moskiewskiego Instytutu Filozofii, Literatury i Historii.
W 1941 r. został zmobilizowany do wojska, skierowany na front, aresztowany w 1945 r. przez NKWD za krytykę Stalina i Związku Radzieckiego. Trafił do więzienia, a następnie na 8 lat do wychowawczego obozu pracy, z którego został zwolniony w 1953 r. i trzy lata później zrehabilitowany, w tym samym roku też podjął pracę jako nauczyciel matematyki w wiejskiej szkole.
Od 1947 r. tworzył, zapamiętując całe fragmenty swoich utworów, był bowiem przekonany, że za swojego życia żaden jego utwór nie ujrzy prasy drukarskiej. Pracując nad
Archipelagiem Gułag, był bardzo ostrożny, a rękopisy przechowywał w rozproszeniu u przyjaciół.
W 1966 r. jego pisma objęto nieoficjalnym zakazem publikacji na terenie Związku Radzieckiego, były natomiast publikowane na Zachodzie. W 1970 r. otrzymał Nagrodę Nobla. Wyróżnienie zostało mu przyznane za całokształt twórczości, a w oficjalnym uzasadnieniu możemy przeczytać, że otrzymał je za „siłę moralną zaczerpniętą z tradycji wielkiej literatury rosyjskiej”. Źródłem nie tylko literackiej inspiracji Sołżenicyna, jak nietrudno dostrzec podczas lektury, okazali się Fiodor Dostojewski i Lew Tołstoj. Krążą słuchy, że Akademia Szwedzka mogła posiadać kopię rękopisu Archipelagu Gułag, który oficjalnie ukazał się dopiero 3 lata później. W 1973 r. manuskrypt Archipelagu został skonfiskowany, a Sołżenicyna aresztowano, pozbawiono obywatelstwa Związku Radzieckiego i wydalono z kraju. W 1989 r. obywatelstwo zostało mu przywrócone, lecz do ojczyzny wrócił dopiero w 1994 r.
Archipelag Gułag to trzytomowe dzieło łączące w sobie elementy powieści, autobiografii i reportażu, zawiera relacje 227. świadków oraz informacje z listów. Jest aktem oskarżenia systemu totalitarnego Związku Radzieckiego, dokumentem zbrodniczej epoki i utworem o wyjątkowych walorach literackich. Dzięki lekturze Archipelagu ludzie na Zachodzie dowiedzieli się o potwornościach, jakie działy się w ZSRR.
Zachęcamy do przeczytania!
Anna Knaś
